Janowice Wielkie

Janowice Wielkie – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim, w gminie Janowice Wielkie, na pograniczu Gór Kaczawskich i Rudaw Janowickich w Sudetach Zachodnich.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Janowice Wielkie.

Położona jest w południowo zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie jeleniogórskim w Kotlinie Jeleniogórskiej w Sudetach, u podnóża Rudaw Janowickich. W swej południowej części leży w obszarze Rudaw Janowickich, zaś w północnej w Górach Kaczawskich.

Historia i zabytki

Dom Pomocy Społecznej w Janowicach Wielkich

Gmina swoją nazwę przyjęła od wsi Janowice, którą po raz pierwszy wymienia się w 1367 roku jako Janewicz. Jednym z pierwszych właścicieli znanych z imienia był Bolcze (1372 rok), prawdopodobny założyciel zamku Bolczów. Zamek pochodzi z XIV wieku, rozbudowany w dobie renesansu, przez kilka lat należał do Justusa Decjusza, dworzanina sekretarza króla Zygmunta Starego. Pod koniec wojny trzydziestoletniej spłonął , nigdy już nie został odbudowany - popadł w ruinę.

XVII wieczny dwór w Janowicach położony nad rzeką Bóbr, powstał jako jedna z rezydencji bardzo zasłużonego dla rozwoju całej ziemi jeleniogórskiej rodu Schaffgotschów . W II połowie XVIII wieku dwór został gruntownie przebudowany. W latach trzydziestych XIX wieku wokół dworu utworzono park, z widokiem na Janowice, Rudawy Janowickie i pobliskie Góry Sokole. Do dziś w parku zachowało się blisko siedemset drzew, natomiast dwór funkcjonuje jako Dom Pomocy Społecznej i należy do jednych z najlepiej utrzymanych obiektów z tego okresu.

W Janowicach Wielkich znajdują się dwa kościoły, późno gotycka budowla pochodząca z XV wieku - to kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, rozbudowany w XVI w. W głównym ołtarzu zachował się cenny tryptyk, kamienne gotyckie sakramentarium i renesansowa chrzcielnica. Przy murze zachowały się wbudowane w ścianę zewnętrzną barokowe nagrobki kamienne z XVI i XVIII wieku. Drugi kościół to budowla barokowa, został zbudowany jako kościół ewangelicki obecnie jest to kościół parafialny. Pozostałości po dawnym, jednym z najstarszych miasteczek górniczych na Dolnym Śląsku Miedziance, którego dzieje sięgają XII wieku są również atrakcją turystyczną. Działały tu kruszarnie, huty i kuźnie. Ciekawostką jest fakt, że już w XVI wieku w Żużlowej Dolinie nad Janowicami działała ługownia w której otrzymywano siarczan miedzi. Kiedy wydobycie zamarło - podczas wojny trzydziestoletniej, powstała tu w 1610 roku pierwsza papiernia. Pamiątką górniczej przeszłości są liczne sztolnie, odkrywki hałdy oraz górnicze i hutnicze nazwy takie jak: Miedzianka, Miedziane Skały, Rudnik, Hutniczy Grzbiet, Żużlowa Dolina, a nawet Wołek bo tak kiedyś nazywano miejsca bogate w cenne kopaliny. Później mieszkańcy Janowic zajmowali się głównie chałupniczym tkactwem, zaś około połowy XIX wieku powstały tartak i fabryka papieru.

Dwór w Mniszkowie pochodzi z XVIII wieku i stanowi jedną z najlepiej zachowanych późnobarokowych drewnianych rezydencji wiejskich. Położony jest z dala od głównych szlaków i stanowi jedną z najmniej znanych atrakcji krajoznawczych. Przełom Bobru nieopodal Miedzianki to fragment odcinka doliny Bobru z charakterystycznymi zakolami tej rzeki.

Obecnie

Gmina ma charakter rolniczo-turystyczny. Posiada stosunkowo dobry stan infrastruktury komunalnej, między innymi ujęcie wody, oczyszczalnię ścieków, kanalizację wsi Janowice Wielkie, automatyczną centralę telefoniczną. Dysponuje ponad 120 miejscami noclegowymi oraz posiada kilka punktów tzw. małej gastronomii.

Kościoły

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia pw. Chrystusa Króla, ul. Partyzantów 5
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór w Janowicach Wielkich, ul. Sportowa 5

Nazwy historyczne

• Janouici - 1217 rok
• Ywanewicz - 1334 rok
• Janewicz - 1367 rok
• Janwicz - 1369 rok
• Groszin Janewicz - 1400 rok
• Janewitz - 1512 rok
• Janowitz - 1519 rok
• Alt Janowitz, Neu Janowitz - 1747 rok
• Jaehnowitz - 1765 rok
• Jänowitz, Jaenowitz, Jannowitz Alt, Jannowitz Neu - 1786 rok
• Johannesdorf, Janowice, Alt-Jannowitz - 1825 rok
• Janowice - 1945 rok
• Janowice Stare i Nowe - 1956 rok
• Janowice Wielkie - 1960 rok